Компьютерын сүлжээ гэж юу вэ?

Компьютерын сүлжээ гэдэг бол хэсэг бүлэг компьютерүүдын хоорондын холболт юм. Сүлжээг бүтэц болон ажиллах зарчмын хувьд сүлжээний давхарга-уудад хуваарилан дөрвөн шатлалтай Internet Protocol Suite (IPS) загварт оруулдаг. Нилээдгүй сүлжээний хичээл, Cisco Academy гэх мэт сургуулиудад Open Systems Interconnection (OSI) загвараар долоон давхаргаар авч үздэг бөгөөд харин том сүлжээнүүд IPS загварчлалыг хэрэглэдэг. Сүлжээний энэ 2 загвар, тэдгээрийн ялгаа, мэдээлэл дамжих аргачлалыг хэрхэн загварчилдаг талаар дэлгэрэнгүй танилцуулах болно.

Зураг 1. Ямар нэгэн байгууллагын бүрэн хандалттай сүлжээ
Дээрх зурагт харуулснаар энэхүү байгууллагын сүлжээ нь хаанаас бол хаанаас холбогдох боломжтой байгаа бөгөөд сүлжээний хэсэг тус бүрд router буюу замчлагч, firewall буюу хамгаалагч тавьснаар сүлжээны найдвартай ажиллагааг сайн хангасан байна. Сүлжээнд гаднаас хандахад VPN (Virtual Private Network) буюу Хиймэл Хувийн Сүлжээг хэрэглэснээр интернетээр дамжиж байгаа мэдээлэл нь нууцлалтайгаар дамжих нөхцлийг бүрдүүлж эрсдлийг бууруулж байгаа юм. Сүлжээнүүдийн ангиллын талаар дараахи хуудаснаас үзнэ үү.

Сүлжээний ангилал
Ангилал - Хамрах хүрээгээрээ
Компьютерын сүлжээг хамрах хүрээгээр нь ангилбал: Personal area network – Хувийн сүлжээ (PAN), Local Area Network – Дотоод сүлжээ (LAN), Campus Area Network – Цогцолборын сүлжээ (CAN), Metropolitan area network – Хотын сүлжээ (MAN), болон Wide area network - Өргөн бүсийн сүлжээ (WAN) гэж болно.

Сүлжээнүүд улам стандарт болон нэвтэрч байгаа өнөө үед эдгээр сүлжээнүүдийн ялгаа нь эцсийн хэрэглэгчдээс илүүтэй сүлжээний админуудад чухал юм. Сүлжээний админууд нь чанартай үйлчилгээ – Quality of Service (QoS) – хүргэхийн тулд сүлжээг хамрах хүрээ, хэсгүүдийн хоорондын зай, зайнаас шалтгаалсан саатал зэрэгт тохируулан зохион байгуулан удирдах хэрэгтэй болдог. Сүлжээнүүдийн гол ялгаа нь хамрах хүрээ буюу хэмжээ юм. Controller Area Network – Удирдлагын хүрээний сүлжээ гэдэг нь нягт уялдаатай, жижиг хүрээг хамрах бөгөөд бүрэн автоматжуулсан үйлдвэр, эсвэл нэг машины удирдлагын самбар гэх мэт хоорондоо уялдаатай ажилладаг ойр байрласан төхөөрөмжүүдийг хамардаг.

Ангилал - Холболтын арга замаараа
Компьютерын сүлжээг мөн сүлжээний бүрэлдэхүүн төхөөрөмжүүдийг холбох техник хангамж талаар нь Optical fiber – Шилэн кабель, Ethernet – Сүлжээний холболт, Wireless LAN – Утасгүй сүлжээ, HomePNA – Энгийн телефон холболт, болон Power line communication – Цахилгааны шугамын холболт гэх байж болно.

Ердийн сүлжээний холболт (Ethernet) нь бодит кабелаар төхөөрөмжүүдийг холбодог. Төхөөрөмжүүд нь компьютер, хэвлэгч, сканнер гэх мэтээс гадна hub, switch, bridges, router зэрэг сүлжээний төхөөрөмжүүд юм.

Утасгүй сүлжээ нь төхөөрөмжүүдийг холбохдоо кабель хэрэглэдэггүй бөгөөд радио долгион ашиглан холбодог.

Ангилал - Ажил үүргийн хамаарлаараа (Сүлжээний бүтэц, зохион байгуулалт)
Компьютерын сүлжээг бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд хоорондоо харьцаж байгаа үүргийн дагуу ангилж болох ба Active Networking – Идэвхтэй сүлжээ, Client-Server - Хэрэглэгч – Сервер болон Peer-to-peer – Шууд харилцах бүтэцтэй хэмээн үзэж болно.

Ангилал - Сүлжээний бүтцээрээ
Сүлжээг байгуулахад хэрэглэсэн бүтцийн дагуу Point-to-point – Хоорондын, Linear network – Цуваа сүлжээ, Bus network – Салаалсан сүлжээ, Star network – Од сүлжээ, Ring network – Цагираг сүлжээ, Mesh network – Уялдуулсан сүлжээ, Star-bus network – Цуваа-Цацраг, Tree or Hierarchical topology network – Салбарлан шаталсан сүлжээ гэх мэтээр ангилна.

Зураг 2. Сүлжээний ангилал – Бүтцээрээ
Сүлжээний бүтэц нь сүлжээн дэхь төхөөрөмжүүд бие биенээсээ хэрхэн хамааралтай ажиллах логик арга замыг тодорхойлдог. Логик гэдгийн нарийн учир гэвэл сүлжээний бүтэц нь бодит тавьсан сүлжээ, кабель, холболтоос ангид, хамааралгүй байх боломжтой юм. Сүлжээний компьютеруудыг цуваагаар байрлуулаад нэг hub-нд холбосон бол тэр нь цуваа сүлжээ бус харин од маягийн сүлжээ болдог нь сүлжээний эдгээр бүтэц нь ажил үүрэг, уялдаа холбоон дээр суурилдагтай холбоотой.